Danas je realizovana fokus grupa o socijalnom zadrugarstvu sa predstavnicima dve, u mnogo čemu različite opštine Ražanj i Gradske opštine Crveni Krst (Grad Niš). Ono što ih čini sličnim je rešavanje problema u oblastima zapošljavanja i rasta prihoda ugroženih kategorija stanovništva, pionirskim poduhvatom na formiranju socijalnih zadruga.
Ruralna opština Ražanj ima 9.150 stanovnika i pripada IV kategoriji razvijenosti (siromašna opština). Jedan od glavnih resursa je poljoprivreda, jedan od glavnih izazova su niski prihodi iz poljoprivrede, koji ostvaruju žene iz brojnih malih sela širom opštine. Mogućnost za povećanje prihoda, opština vidi u udruživanju, edukaciji, zajedničkoj kontrolisanoj proizvodnji, preradi i plasmanu proizvoda većeg stepena prerade. Opština Ražanj je izabrala model ženske socijalne zadruge, koja će svoju ekonomsku održivost tražiti u proizvodnji i prodaji prehrambenih i tradicionalnih proizvoda. Kao zakonski garant, socijalna zadruga će zauzvrat, višak ostvarene vrednosti na tržištu plasirati ženama kooperantkinjama i ulagati u programe njihovog daljeg osnaživanja. „Mi žensku socijalnu zadrugu u budućnosti vidimo kao strateškog partnera. Sa tim u vezi želimo da uključimo žene u zaštitu lokalnog nematerjalnog nasleđa na proizvodnji tradicionalnih zemljanih posuda za pečenje hleba – Sača. Ovaj proizvod će u različitim veličinama biti plasiran preko ženske zadruge. Trenutno ulažemo u obuke žena, razmišljamo o ambalaži i radimo na obezbeđivanju prostora za rad“ istakla je Milena Janković iz opštine Ražanj.
Gradska opština Crveni Krst sa 32.300 stanovnika, po razvijenosti pripada I kategoriji (razvijene opštine). U tri gradska naselja koja pripradaju ovoj opštini, nalazi se nekoliko industrijskih zona, aerodrom, Univerzitet i više fakulteta. Romi čine 7% ukupnog stanovništva opštine, žive u komunalno neuređenim naseljima, uglavnom bez kvalifikacija i stalnog zaposlenja. Opština Crveni Krst je pokrenula formiranje romske socijalne zadruge, trenutno realizuje obuke, nabavku opreme potrebne za uvođenje komunalnog reda, održavanje zelenih površina i grobalja. „Ljudi su naš najveći resurs“ istakao je načelnik opštinske uprave Ljubisav Pantić. „Zbog toga razmišljamo da se buduća zadruga uključi u angažovanje sezonskih radnika u poljoprivredi u skladu sa novim Zakonom o sezonskom angažovanju. Ovo može značajno da poveća prihode naših Roma, uz poštovanje svih prava iz radnog odnosa, ali i da olakša opstanak okolnih nerazvijenih opština koje su pretežno poljoprivredne“.
Kada je u pitanju ambijent za razvoj socijalnog zadrugarstva, predstavnici opština pionira u socijalnom zadrugarstvu, smatraju da se puno toga može uraditi i na lokalnom nivou. Pre svega uključivanjem zadruga a naročito onih koje su socijalno odgovorne, u procese planiranja i izrade lokalnih strateških dokumenata, ali i na realizaciji lokalnih mera socijalnog i razvojnog karaktera.
Fokus grupa predstavlja deo istraživanja u okviru projekta Transformacijski potencijal i efekti četvorogodišnje primene člana 11. Zakona o zadrugama Republike Srbije na razvoj socijalnog preduzetništva u Srbiji, ovaj projekat realizuje se u okviru programa „Aktivni građani – bolje društvo zagovaranjem ka saradnji i demokratskom razvoju Srbije“, koji realizuje BOŠ uz podršku američkog naroda putem Američke agencije za međunarodnirazvoj (USAID).
Engleski